Luận ngữ của Khổng Tử có một câu sau đây nói về phương pháp quan sát một con người: "Nhìn kỹ cách người làm, xét xem người làm vì cái gì, xem kỹ người làm có vui vẻ không, như thế người ta có gì mà giấu được? Có gì mà giấu được?"
Câu này có nghĩa là khi đánh giá một người, bạn nên xem xét những khía cạnh sau: xuất phát điểm của họ khi làm một điều gì đó có tốt hay không, phương pháp mà người đó áp dụng trong quá trình làm việc có thỏa đáng hay không và giới hạn trong các nguyên tắc của họ là nằm ở đâu. Nếu ba phương diện này đều thỏa đáng, thì mặc kệ người khác nói gì, chúng ta về căn bản là có thể tin tưởng người này là một người đáng tin cậy.
Để tìm hiểu tính cách của một người, chúng ta chỉ cần tỉ mỉ quan sát 2 việc sau đây.
Một người có trách nhiệm hay không phụ thuộc vào cách người đó xử lý các sự kiện và khó khăn lớn trong cuộc sống như thế nào.
Khi một người không có tinh thần trách nhiệm, nếu gặp phải việc gì đó khó giải quyết hoặc quá sức chịu đựng, họ thường có những biểu hiện né tránh hoặc các biện pháp tự bảo vệ. Họ luôn nghĩ rằng khi xảy ra chuyện, nếu mình không ra mặt thì chắc chắn cũng sẽ luôn có người khác gánh vác thay, nên họ không bao giờ nghĩ đến việc tự chủ động đứng ra chịu trách nhiệm.
Vì vậy, trong những thời điểm bước ngoặc cuộc đời hoặc khó khăn thử thách, bạn có thể thấy rõ tinh thần trách nhiệm của một người. Nếu người đó có thể đứng lên trong lúc khó khăn, nguy hiểm, tự chủ động gánh vác trọng trách lớn vào thời điểm quan trọng, thì chắc chắn họ sẽ trở thành trụ cột tinh thần của nhiều người, luôn luôn được mọi người tin phục và ủng hộ.
Để thấy rõ đạo đức của một người, chúng ta cần xem cách người đó xử lý các vấn đề nhỏ nhặt.
Thực ra, những điều nhỏ nhặt cũng có cái phức tạp riêng, gây ảnh hưởng đến cảm xúc của con người. Và khi cảm xúc bị ảnh hưởng, đạo đức của một người sẽ quyết định cách họ ứng xử mọi việc ra sao.
Những người thiếu tính nhẫn nại và tu dưỡng bản thân rất dễ bị xúc động dẫn đến nóng nảy, cáu gắt và hay giận cá chém thớt người khác. Trong những tình huống tức giận, chúng ta đặc biệt dễ hành động một cách phi lý trí, và thường sẽ gây ra những thiệt hại không thể bù đắp được.
Một người có tu dưỡng, khi đối mặt với những chuyện nhỏ nhặt sẽ kiềm chế được cảm xúc của mình, biết mình nên làm gì trong hoàn cảnh nào và đưa ra những phân tích, nhận định khách quan, không để cảm xúc ảnh hưởng đến tiến trình của sự việc.
"Việc lớn việc khó xem đảm đương, việc nhỏ việc vặt xem tu dưỡng" chính là như thế. Cách nhìn thấu một con người quả thật không khó, chỉ cần bạn có tâm tỉ mỉ thì dù là tiểu nhân lâu năm hay quân tử ngầm thì bạn nhất định cũng có thể nhìn ra. Việc nhận thức rõ bản chất của con người là rất quan trọng đối với con đường sự nghiệp cũng như tương lai của mỗi chúng ta, nếu bạn có thể mang theo cho mình hành trang quý báu này, ắt vạn sự sẽ thuận buồm xuôi gió hơn, tránh được không ít tai ương hiểm họa.
Hãy làm tốt mọi việc nhỏ nhặt trong cuộc sống một cách nghiêm túc và dũng cảm đối mặt với những điều lớn lao, khó khăn bất ngờ xảy đến. Một người sống vừa có trách nhiệm, vừa có tu dưỡng thì dù trong hoàn cảnh nào, số phận nào cũng không bao giờ quật ngã được họ.
Có câu, "thông minh không bằng nhân hậu, tính toán không bằng trung thực, cường thế không bằng thiện lành", làm người, chỉ cần ở hiện thì chắc chắn sẽ gặp lành, được nhiều thiện báo. Ở chung với những người như thế thì còn quý hơn là ở cạnh núi vàng, đó chính là loại người đáng tin cậy nhất.
